Ay’ın yüzeyinde her tarafı birebir parlaklıkta ve renkte olmayan, bir kısmı Aleni bir kısmı koyu alanlar dikkatimizi çeker. Lunar oluşumlar denilen bu yerlerin birçoğuna ise Türk isimleri verilmiş. Sayısı bir oldukça Fazla olan bu isimlerin neden uzayın birtakım yerlerinde yer aldığını merak ettiniz mi?
Listeyi hazırlarken göğsümüzün kabardığını söylesek de bizi en heyecanlandıran Atatürk isimli bir kraterin de varlığı oldu. Türkiye’nin birinci kozmografya kitabının da çıkmasına öncülük eden ulu başkandan Fatih Sultan Mehmet’e, Mimar Sinan’dan Halide Edip Adıvar’a kadar Değerli isimlerimizin Ay’da yer alması, biz Türkler için adeta bir gurur kaynağı.
Ay, insanoğlu için neden bu kadar kıymetli?
Dünya’ya en yakın gök cismi olan Ay’a yapılacak bir yolculuk, Uzay araştırmalarının başlangıç noktasıdır ve insanların kozmosun oluşumu hakkında bilgi edinmesi için ufku açar. Olağan ki uzay araştırmaları yalnızca kozmosun kökenlerini öğrenme maksadı taşımaz. öbür gezegenlerde Ömür yahut yeni güç kaynakları olup olmadığı da araştırılmakta. Ayrıyeten Ay’a ulaşabilen bir ülkenin gururu ve kendine itimadı de göz arkası edilemez.
Bugüne kadar hiç araç gönderememiş olsak da Ay’da Türk izleri var.
İngiltere’de International Lunar Society’nin kurucusu, British Astronomical Association Lunar Section’ın lideri, Royal Astronomical Society’nin öğretim üyesi Dr. Hugh Percy Wilkins, 20 yıllık yürüttüğü çalışmaları sonucunda Ay’ın o vakte kadar olan en düzgün haritasını çıkardı. Wilkins, Ay’daki birtakım kraterlere ve bir sıradağa Türk isimleri verdi. İşte o isimler…
1- Mustafa Kemal Atatürk
Adını Danimarkalı astronom Roemer’den Meydan anne kraterin etrafındaki kraterler A, B ve C harfleriyle etiketlenmiştir. Lakin 1956’da gerçekleştirilen Fikir birliğiyle, Ay ve kraterleri hakkında birçok çalışma yayımlayan Dr. Hugh Percy Wilkins’in atlaslarında, Römer’den sonraki en Aka kratere Atatürk ismi verildi.
Atatürk krateri, 28.962 kilometre çapında derin halka formunda bir kraterdir. Merkez zirvenin yüksekliği 30 metredir. Çoğu kaynak, kraterlere siyasi isimler verilmemesi kuralı olduğundan, hala “A” krateri olarak bahsetmektedir.
2- Fatih Sultan Mehmet
Ay yüzeyinde Toroslar’da yer Meydan ve 1958’de bu ismi Meydan Fatih krateri de 60 km çapa sahiptir. Ağzı Aleni bir kraterdir ve etrafında da irili ufaklı birçok krater bulunur. Atatürk kraterine ziyadesiyle yakındır.
3- Ali Kuşçu
Tam daire formunda olan ve güya bir pergelle çizilmiş hissi yaratan Ali Kuşçu krateri, 60 km çapındadır. Astronomi alanında Değerli çalışmalar yürüten Ali Kuşçu’nun ismi gökbilimci Wilkins tarafından verildi.
4- Uluğ Bey
Ay’ın kuzeybatı kenarında yer Meydan ve 48 km çapında olan bu krater, Ay’ın bize görünen yüzündeki kenarına Fazla yakın olduğundan epeyce güç gözlemleniyor. Halka halindeki dağın İç kenarları dar olup üzerinde Ufak zirveler sıralanır. Kraterin tabanında ve ortada bir Öbür sivri dağ vardır. Uluğ Beyefendi kümesi, biri sıradağ olmak üzere 5 kraterden oluşuyor.
5- Biruni
Dünyanın en Müstahsil ve birçok disiplinde eser vermiş, “her şey”in birincisini ortaya koymuş alimi Biruni; Dünya’nın yuvarlak ve Güneş’in etrafında dönüşünden, organizmaların vakitle biçim değiştirdiğine dair evrim yaklaşımına, Amerika kıtasının varlığından, Ay’ın Dünya’nın uydusu olmasına kadar her şeyi söylemiş biridir. ilim tarihinde 11. Yüzyıl Biruni Çağı olarak da isimlendiriliyor. Ay yüzeyindeki krateri tam olarak, 17 derece şimal paraleli, 92 derece şark boylamında yer alıyor.
6- İbn-i Sina
Batı dünyasının Avicenna ismiyle tanıdığı İbn-i Sina’nın ismini taşıyan krater, vakitle aşınmış ve güç gözlemlenebiliyor. Aka bir kısmı silinmiş olsa da anne çizgileri ayrım edilebiliyor. Kraterin Güney kenarında ise irili ufaklı birçok krater yer alıyor.
7- Nasıruddin Tusi
Tarihte “Azerbaycan’ın birinci rasathanesini kuran Türk” olarak tanınan Horasanlı Aka astronom Tusi’nin adı, günümüzde Ay’ın Güney yarımküresindeki dev bir kraterde yer alıyor. Tam olarak 41 derece Güney ve 12 derece şark boylamı ortasında uzanıyor.
8- Halide Edip Adıvar
Halide Edip Adıvar’ın ismini taşıyan krater, yalnızca bayanların isimlerinin verildiği dişi gezegen Venüs’te yer almakta. batı Afrodit Dağları’nın kuzeyinde yer Meydan kraterin etrafında, rahatça gözlemlenebilen parlak unsurlar bulunuyor.
9- Mihri Hatun
Osmanlı şairi Mihri Hatun’un da ismi tıpkı Halide Edip Adıvar üzere Venüs’te bir kraterde yaşıyor. Tam olarak 40 derece şimal enlem, 87 derece batı boylamları ortasında 40 kilometre çapında bir kraterdir.
10- Mimar Sinan
Merkür’deki kraterler dünyanın Türlü kültürlerinden tarihte iz bırakan ve en az 50 yıldır Ünlü olan sanatkarların, ressamların, müzisyenlerin ve müelliflerin ismini taşıyor. Mimar Sinan da bunlardan birisi. Merkür yüzeyindeki 147 km çapındaki kraterde yer alıyor. 15,5 derece şimal ve 29,8 derece batı boylamları ortasında yer almaktadır.
11- Sabri Berkel
Üsküp doğumlu Türk ressam Sabri Berkel de Merkür’de yaşayan sanatçılarımızdandır. Berkel, 21 kilometre çapında ve kraterin ortasında koyu hususlar içeriyor. Parlak bir çıkıntıya sahip kraterin etrafında yer Meydan diğer kraterler de parlak görünümdeyken, yalnızca Berkel kraterinin ortası koyudur. Bu yoğunluğun sebebi hala araştırılmaya devam ediliyor.
12- Ankara
Gök cisimleri, keşfeden bireylerin verdikleri isimlerle anılıyor. 1948 yılında Ankara Üniversitesi Astronomi Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışan Alman Gökbilimci Prof. Reinmuth tarafından bulunan asteroide “Ankara” ismi verildi.
13- Dumlupınar
Uzay boşluğunda dolanan gezegenciklerden birinin ismi da Dumlupınar. 2003 yılında IAU’da misyonlu Muazzez Kumrucu Lohmiller tarafından bulunan bir asteroide ise 4 Nisan 1953 yılında bir İsveç gemisiyle çarpışarak Çanakkale Boğazı’nda batan “Dumlupınar” gemisinin ismi kondu.
14- Sinop
23,5 güney, 249,5 batı koordinatlarında yer alıyor. 15 kilometre çapında. 1991’de bu İsim verildi.
15- Tarsus
23,3 şimal ve 40,3 batı koordinatlarında, 19 kilometre çapında bir krater. 1976’da bu İsim verildi.
Bu isimlendirmelerin Temel kurallar dahilinde olduğunu ve tarihi birikimin de bu noktada Kıymetli olduğunu görüyoruz. İsimlendirmelerde politik ya da askeri isimlerin kullanılmamasına, Biricik söz ve kolay kolay okunabilir olmasına ve 16 harften Çok olmamasına dikkat edilmektedir.
Ay, Mars ve Venüs’ün yüzeyinde görünen engebeli, Aleni ve koyu renkli alanların birçoğuna ve hatta uzayın derinliklerindeki birçok noktaya verilen Değerli Türk İlim insanlarının isimleri sonsuza dek, gururla uzayda yaşayacaktır.
Yorum Yok